Hizkuntza artekaritza

Asier Larrinaga Larrazabal

Asko gustatu zait berriki Vicenzako Goi Eskolaren esku-orri batean irakurri dudana. Goi Eskola horretan ematen duten graduari Scienze della Mediazione Linguistica deritzo —alegia, Hizkuntza Artekaritzaren Zientziak—, eta itzultzaileak eta interpreteak prestatzen dituzte.

Beharbada, errazago irudikatzen ditugu artekari modura interpreteak, baina itzultzaileak ere bitarteko dira, zubigile, elkarganatzaile. Hobeto esanda, hala izan beharko lukete, zeren denak ez dira. Itzultzaile batzuek jatorriari egiten diote huts. Ur handitan sartu barik, ziur naiz behin edo behin «ur freskoa» harrapatuko zenutela dokumentalen batean edo artikuluren batean, eta irri egingo zenutela jatorriz «fresh water» zela konturatuta.

Beste itzultzaile batzuek xedeari egiten diote huts. Testu zailak sortzen dituzte, ilunak, xede-hizkuntzaren usain oso gutxi dutenak. Larria iruditzen zait. Halako testuak ez dira ezertarako ere, hartzailea ernegarazteko ez bada.

Itzulpengintzaren prestigioari komeni zaion baino sarriago, euskarazko testu baten aurrean, jatorrizkoa igartzeko ahalegin titanikoan aurkitu dut neure burua. Eroskiren zuku-ontzietan «kontzentratuz bestelakoarekin egindako sagar zukua» dio. Non zegoen itzultzaile-artekaria? Zer zubi egin nahi zidan? Eskerrak kasu honetan, gaztelaniazko bertsioa ondoan eduki barik ere, badakidan lehenagotik testu horrek zer eman nahi duen aditzera. Zoritxarrez, badira itzulpen mila bider okerragoak.