Kategoria: Maite Imaz

Maite Imaz Leunda

Orain dela gutxi egin diguten kontsulta baterako proposatu dugun erantzuna da politika transbertsala.

Administrazio-unitate batek berari dagokion jarduera-eremu jakinetik haratago jardunez, beste hainbat eremurengan eragina duten politikak garatzerakoan esaten da politika transbertsala egiten ari dela. Ez da zeharkako (zuzena edo aurrez aurrekoa ez den norabidean, edo zeharbidez egiten den) politika, arloartekoa baizik, Xabier Aristegietak foro honetan bertan adierazi zuenez.

Generoaren gaia dela eta, transversalidad de genero edo transversalització de gènere, katalanez, Cercaterm Kataluniako banku terminologikoaren sarrera honetan ikus daitekeenez, erabiltzen dira ingelesaren gender mainstreaming terminoaren ordain gisa. Gizonen eta emakumeen berdintasuna arlo guztiei dagokien zerbait denez, berdintasunaren aldeko politika arlo guztietan aplikatu beharreko zerbait dela adierazten da transbertsalitatea erabitzen denean.

Hauteskunde-kanpainan zehar partidu batzuk transbertsalak direla edo politika transbertsalak defenditzen dituztela ere entzungo dugu, ezkerraren eta eskuinaren bereizketa tradizionala alde batera utzi, eta bateko zein besteko joerak biltzen dituztela adierazi nahian edo.

Cabe resaltar que la noción de transversal también se emplea en el ámbito de la política. El transversalismo constituye una corriente que propone trascender la división entre derecha e izquierda, apostando por una nueva ideología que busca no vincularse con las ideas políticas preconcebidas.

Un movimiento político transversal, por lo tanto, incorpora tendencias de derecha y de izquierda en su propia plataforma ya que dice defender aquello que es más beneficioso para la sociedad en su totalidad, sin importar el origen ideológico de las propuestas.

http://definicion.de/transversal/#ixzz4B4RLgY2z

Gure ustez alderdi politiko horiek ez dira zeharkakoak, ez arloartekoak ere, transbertsalak baizik.

Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak ez du transbertsal jasotzen; Elhuyar hiztegiak bai, ekonomia-  eta politika-arloan, zeharkakoren sinonimo gisa, baina, zeharkako anbiguoa gertatzen da, polisemikoa da eta adiera posible bat baino dituenean, ulertzeko arazoak eragin ditzake. Zeharkako politika erabiltzen badugu, zer ari gara esaten?

Maite Imaz Leunda

Orain dela urte batzuk copago neologismoa sortu zen, gizarte-zerbitzu baten ordainketa partekatua, bezeroaren eta administrazioaren artean egin beharreko ordainketa, adierazteko. 2007ko urrian galdetu ziguten, DUDANET kontsulta-zerbitzuaren bitartez, copago (copayment ingelesez) euskaraz nola eman. Gaztelaniaz pago compartido ere asko erabiltzen zen orduan, eta segur aski horren eraginez, euskaraz ordainketa partekatua ikusten eta entzuten genuen, kopago maileguarekin batera. Horixe izan zen gure proposamena: ordainketa partekatua. Ez ginen ausartu euskaraz ko aurrizkia erabiltzera. Bazen berrordainketa proposatzen zuenik ere, baina hori esanahian jauzi handi samarra egitea zela iruditu zitzaigun, eta beste neologismo baterako, repagar terminoaren ordain gisa, egokiagoa zela iritzi genion. Fundéuk ondo sortutako neologismotzat jo zituen copago eta repago 2012ko maiatzaren 9an; baita copagar aditza ere.

Gure proposamenak, ordea, ez zuen arrakastarik izan, gaur egun komunikabideetan nagusitzen den forma, eta Euskaltermen jasota dagoena, koordainketa da eta.

Geroztik ere izan ditugu co– aurrizkiarekin lotutako kontsulta gehiago:

2012an codesarrollo nola eman galdetu ziguten; Sami Naïr politologo eta filosofo  frantziarrak 1997an sortutako kontzeptua da (codéveloppement frantsesez eta codevelopment ingelesez): migratzaileak beren jatorriko herrialdeen garapenerako proiektuetan inplikatzen direnean sortzen den lankidetza-mota adierazten du. Horretarako, elkargarapena proposatu genuen. Google-en galdetuta, agerraldi batzuk baditu, baina kogarapen ere ikusten da.

2014an cofinanciar eta cofinanciación (cofinancing edo part-financing ingelesez) nola eman galdetu ziguten eta finantzaketa partekatua proposatu genuen, baina kofinantzatu asko erabiltzen da.

2015ean co-construcción emateko ko-eraikitze emateari ondo irizten ote genion galdetu ziguten, baina guk, co-construcción, construcción colectiva-ren aldaera bat zela ikusita, eraikuntza kolektibo proposatu genuen. Hezkuntzaren lotutako kontzeptua da: helburu kognitiboak partekatzea esan nahi du; informazioa metatzea baino gehiago, informazioa parte hartzaile guztien artean lantzea, birformulatzea eta eraikitzea.

Inguruko hizkuntzetako ko aurrizkia mailegatu eta sarbidea eman behar ote diogu euskaraz? Laburragoa eta normalean hitz bakarreko ordain sortzaile izatearen abantaila badu behintzat. Garai batean oso modu hala-moduzkoan sortutako hezkidetzaren lekua ere hartu du, koedukazio terminoak, baterako hezkuntzarekin batera.

Maite Imaz Leunda

Gaztelaniazko domicilio euskaraz esateko, askotan, helbide erabiltzen da; zenbait kasutan onargarrria den arren, beti ez dira kideak izaten. Euskaltzaindiaren hiztegiaren arabera, helbidea norbaiten bizilekuaren adierazpena da. Lege-testuetara joz gero, ordea, badirudi gaztelaniazko domicilio terminoak leku fisiko bati egiten diola erreferentzia.

DRAE

Beraz, zenbaitetan helbide hitza erabilita aparteko arazorik sortzen ez bada ere, badirudi gaztelaniazko domicilio terminoaren ordain egoitza egokiagoa suertazten dela lege-testuen kasuan, eta horixe dela finkatu samar dagoen terminoa. Hala ere, etxebizitza eta bizileku ere ikusten dira.

Maite Imaz Leunda

Joan den otsailaren 11n Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 6 hiztegi trerminologiko aurkeztu zituen, besteak beste, Gipuzkoako Zientzia eta Teknologia Parkean (Miramon-Donostia).

Hiztegiak UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak eginak dira, entitate horrek Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarekin (HPS) Euskalterm Terminologia Banku Publikoa eguneratzeko eta elikatzeko izenpetutako kontratuaren barruan. Kontratua HPSk eta IVAPek finantzatu dute, bi erakunde horiek sinatutako hitzarmenaren bidez. Hiztegien lehenengo lanketaren ondoren, hiztegi bakoitzari dagokion gaian adituak diren kideez osatutako batzorde teknikoek aztertu dituzte, eta azkenik, Euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak eman die onespena. Terminologia finkatu, hedatu eta erabiltzeari buruz eta terminologiaren arloko lehentasunak ezartzeari buruz aholku emateko xedearekin eratu zen Euskararen Aholku Batzordearen barruan Terminologiako Batzorde-atal Berezia.

Hiztegiotan jasotako sarrera guztiak, paperean argitaratu baino lehenagotik ere (Terminologia Batzordeak onartuz geroztik) ikusgai zeuden Euskaltermen.

sinboloak adierazten du termino jakin bat Terminologia Batzordeak onartutakoa dela.

Orain, paperean argitaratuta, eta batez ere, PDF formatuan erabilgarri ipinita webgunean, aukera daukagu hiztegiak bere osotasunean begiratzeko eta hiztegiaren lanketari buruzko informazio osagarriaren berri izateko: eremu-zuhaitza, parte hartu duten adituak, corpusa osatzeko erabili diren erreferentzia bibliografikoak…

Apatu nahi nuke Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen defentsa hiztegian jasangarri terminoa erabili dela, Ingurumen hiztegi entziklopedikoan egin zen modura:

Izan ere, hurrengo belaunaldien beharrak asetzeko aukerak arriskuan jarri gabe, oraingo belaunaldien beharrak asetzen dituen garapen ekonomiko eta soziala adierazteko, ingelesezko sustainable development terminoaren ordain gisa, Euskaltzaindiak garapen iraunkor terminoa hobetsi izanak, arazoak sortu zizkion Ingurumen hiztegi entziklopedikoa lantzen ari zen lantaldeari, eta gaia aztertzeko normalizazio-txostena egin ondoren, garapen jasangarri terminoaren alde egin zuen Terminologia Batzordeak.

Terminologia Batzordeak terminologiarekin lotura zuzenik ez duen lan berezi bat ere onartu berri du: Hizketa-ereduak. Lan horrek hainbat egoeratan erabili ahal izateko elkarrizketa-ereduak eskaintzen ditu. Terminologia-lana ez izan arren, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzari garrantzitsua iruditu zitzaion, erabilera orokorreko eta hiztun guztientzat den horrelako lan baten kasuan, Terminologia Batzordearen kalitatearen bermearen marka jartzea. Horregatik eraman zuten Hizketa-ereduak Terminologia Batzordera, onespena eman ziezaion. Hau ere webgunean, PDF formatuan eskuratu daiteke baina, jakina, ez dago Euskaltermen kontsultagai.

Maite Imaz Leunda

Administrazioan zirkulazio-arloko terminologia-lanak egiten hasi zirenean (1998ko Zirkulazio Hiztegia), errei proposatu zuten galtzada bat zati dezaketen luzetarako zerrendetako bakoitza adierazteko. Motozikletez bestelako ibilgailuen ilara batek zirkulatzeko adinako zabalera du erreiak, eta luzetarako bide-marrek zedarri dezakete. Gaztelaniaz carril esaten zaio, frantsesez voie, eta ingelesez lane.

Baina, 2008an, Euskaltzaindiak Hiztegi Batuan honako testu hau txertatzeko erabakiaren berri eman zuen:

errei iz.
1. Gurdiaren gurpilek mendi-bideetan egiten dituzten ildoak.
2. (Autobide eta errepideetakoak adierazteko) h. lerro: “A8 autobidean hirugarren lerroa ireki dute.

Terminologia Batzordea garai hartan Errotuluen Hiztegia prestatzen ari zenez, normalizazio-txostena lantzea eta Euskaltzaindiari bidaltzea erabaki zuen, gaztelaniazko carril terminoaren ordainerako errei/lerro terminoen artean sortu zen auziaren berri emateko.

Txosten horretan azaltzen zen, besteak beste, carril terminoaren euskarazko ordaina zehazteko orduan, termino multzo oso bat hartu beharra zegoela kontuan, eta ahal zela termino zehatza eta unibokoa beharko genukeela.

• Plataforma: bide edo errepide baten atala, ibilgailuek ibiltzeko eraikia, galtzadaz eta bazterbidez osatutakoa (es: plataforma; fr: plate-forme; en; roadway , roadbed).
• Galtzada: ibilgailuen zirkulazioari eskainitako errepide-atala, zenbait erreiz osatutakoa (es: calzada; fr: chaussée; en: carriageway).
• Errei: galtzada bat zati dezaketen luzetarako zerrendetako bakoitza: motozikletez bestelako ibilgailuen ilara batek zirkulatzeko adinako zabalera du, eta luzetarako bide-marrek zedarri dezakete (es: carril; fr: voie; en; lane).
• Bazterbide: galtzadaren alboetan dauden luzetarako lur-zerrendetako bakoitza, salbuespen-kasuetan izan ezik automobilek zirkulatzeko erabili ezin dutena. (es: arcén; fr: accotement; en: verge , shoulder).

Lerro hitzari zegokionez, irizpide lnguistikoitk begiratuta erabilera zabalekoa eta jatorritik polisemikoa izanik, irizpide terminologikoen arabera arazo bat eransten zuen; izan ere, dagoeneko erabilita zegoen arlo berean errepide gaineko bide-marra mota bat adierazteko: lerro eten, lerro etengabe, lerro zuri, lerro hori, lerro urdin (es: línea, fr: ligne, en: line).

Lerro hitza galtzada zati dezaketen zerrendetako bakoitza izendatzeko erabiliz gero, errepide gaineko bide-marra horiek adierazteko beste termino bat hartu beharko genuke. Txostenean egin zen proposamena zirkulazioaren eremuan finkatutako errei/carril erabiltzen jarraitzea izan zen, eta horrela onartu zen Errotuluen Hiztegirako:

Gaur egun Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuan jasota dago hiztegi terminologikoetan ematen zaion adiera.

errei 1 iz. ‘gurdiaren gurpilek mendibideetan uzten dituzten ildoak’ 2 iz. ‘(autobideetan eta) lerroa’: autobidean hirugarren erreia ireki dute.

Hiztegi batu oinarridunean begiratuz gero irakur daiteke Euskaltzaindiaren iritziz, lerro dela arrunki erabiltzekoa baina litekeena dela, zirkulazioko kodean-eta, bestelako bereizketak egin beharra izatea, eta hor beharrezkoa izatea errei forma ere.

Une honetan lanketa-prozesuan dagoen Zirkulazio Hiztegian ere errei/carril eta lerro/línea erabiltzeko hautua egin da.

Maite Imaz Leunda

Neguaren atarian, txistorra eta taloa buruan.

Honako galdera hau jaso dugu aste honetan Dudaneten: Nola idatzi beharko genuke: San Tomas, Santo Tomas, ala biak ondo daude?

Donostian ikasten ibili nintzen garaian, 80ko hamarkadan, abenduaren 21eko azokak markatzen zuen gabonetako oporren hasiera; garai hartan Santo Tomas esaten genion, gaztelaniaz zein euskaraz.

RAEren hiztegian azaltzen da santua adierazteko izen maskulinoen aurrean san erabiltzen dela, salbuespenezko izen jakin batzuen aurrean izan ezik. Salbuespen horiek –to eta –do silabekin hasten diren izenek osatzen omen dute.

El adjetivo santo pierde su última sílaba ante nombres propios: san José, san Sebastián, san Pablo, salvo los que comienzan con las sílabas –to y –do (santo Tomás, santo Tomé, santo Toribio, santo Domingo)

Nueva gramática de la lengua española. Morfología y Sintaxis I. RAE 2009 (936. orr.)

Hala ere beti ez da horrela izaten; hor daukagu San Donato.

Euskaltzaindiak 2003ko martxoaren 28an onartu zuen San, santu, done eta besteren erabilera izeneko araua, eta garbi adierazten du San Tomas behar duela; santo toki eta herritarren izenak adierazteko ontzat ematen da euskaraz, baina ez santuak adierazteko.

8. Santo ere ez bedi erabil: San Domingo, San Tomas, San Toribio*.

Google-en begira ibili naiz Euskaltzaindiaren araua betetzen ote den ikusteko eta denetatik erabiltzen dela ikusi dut:

San Tomas

Abenduaren 21ean, Gabonen atarian bertan ospatzen da San Tomas. Azoka handiak egiten dira gaur egun ere egun horretan. Baserritarrek beren ortuariak eta animaliak saltzera eramaten dituzte. Baina ez saltzera bakarrik, XIII. mendetik hasita dokumentatuta dago maizterrek jauntxoei urteko zergak ordaindu behar eta Gabon inguruan zerga opariak egiten zizkietela. San Tomas egunean hirietan egiten diren azokak izaten ziren maizter-jabe askoren topalekua, eta ordainketa bera genero bidez egiten zen. Kasuan-kasuan animaliak (kapoiak, oiloak, untxiak), barazkiak eta dirua izaten zen.

Udazken eta neguko jai-ohiturak – Euskara

San Tomas jaia Euskal Herriko hiri eta herri askotan abenduaren 21ean —San Tomas egunez— egiten den baserritarren feria eta jaia da.

Wikipedia

San Tomas festa egun bakarrekoa da: abenduaren 21ekoa. Egun horretan Donostia landa-merkatuan eraldatzen da, eta txistorra da protagonista nagusia.

donostiakultura.com

Santo Tomas

Santo Tomaseko jai-egunak, euskal nekazarien munduaren zaporea Bilbora hurbiltzen du.
bilbaoturismo.net

Santo Tomaseko feria.
Barazki lehiaketa, elikadura postuak, txistorra dastamena, herri kirola.

hondarribia.org

Biak batera

AEK

Hitz bakar batean:

Santamasak. Uste dut Arrasaten aspaldidanik erabiltzen dutela forma hau.

Aurtengo Santamasak ate joka!

Egitaraua aurkeztu dute, aurten hainbat berrikuntzekin, jai egun haundi hau disfrutatzeko

Arrasateko Udala

Santamasak.eus (Santamas komisiñuan web orrialdea)

Santotomasak

SANTOTOMASAK (abenduak 21)

Gabon jaien atarian egin ohi den festa-egun erakargarria dugu, neurri handi batean baserri munduari lotua. Barazki, fruta eta lore lehiaketak egin ohi dira eta herriko Enparantza Nagusian txozna ugari jarri ohi da.

Azpeitia.eus

Izango dira gabon atariko festa polit hori adierazteko modu gehiago ere, baina modu batera edo bestera esan, espero dezagun txistorrak on egingo digula.

Maite Imaz Leunda

Ekaineko ekarpenean azaldu nuen Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoaren administrazio instituzionala erakunde autonomoek (organismos autónomos) eta zuzenbide pribatuko erakunde publikoek (entes públicos de derecho privado) osatzen dutela, eta beraz, erreferentzia argiko administrazio instituzionala aipatzeko erakunde hitza nahikoa izan daitekeela.

Europar Batasunaren Administrazioaren kasuan, ordea, araudian instituzioak eta organoak aipatzen dira; zehaztasunez adierazten da, gainera, zer diren instituzio eta zer organo.

Botere nagusiak instituzioez baliatzen dira Europar Batasunaren balioak sustatzeko, haren interesak eta herritarren eta estatu kideen interesak defendatzeko eta politiken eta ekintzen koherentzia, eraginkortasuna eta jarraipena bermatzeko. Europar Batasunaren Tratatuaren Bertsio Kontsolidatuaren 13. artikuluan ageri dira Batasunaren instituzioak:

Europako Parlamentua

Europar Batasuna osatzen duten estatuetako herritarrek hautatutako ordezkariak biltzen dituen parlamentua. 1979tik aurrera, bost urtez behin hautatzen dira ordezkari horiek, eta estatu bakoitzaren biztanleriaren arabera banatzen da ordezkari-kopurua. Hauek dira eginkizun nagusiak: Europako Batzordea izendatzea; Batzordearen proposamenak aztertu eta, Kontseiluarekin batera, legegintza-prozesua aurrera eramatea; eta urteko aurrekontua onartzea.

es     Parlamento Europeo
fr     Parlement européen
en    European Parliament

Kontseilu Europarra

Europar Batasuneko estatuetako gobernuburuek edo estatuburuek eta Europako Batzordeko Lehendakaria biltzen dituen kontseilua, Batasunaren norabide politiko orokorrak definitzeko ardura duena.

es      Consejo Europeo
fr      Conseil européen
en     European Council

Europako Kontseilua

1949an Londresen sortutako nazioarteko erakundea, Europako Erkidegoak sortuko zituen mugimenduaren aitzindaria, kide guztien ondarea osatzen duten ideiak eta printzipioak gorde eta sustatzea helburu duena. Europako estatu ia guztiak biltzen ditu.

es     Consejo de Europa
fr     Conseil de l’Europe
en    Council of Europe

Europako Batzordea

Europar Batasunaren interesak, eta ez estatu kideenak, ordezkatzen dituen estatuz haraindiko organo betearazlea. Eskumen hauek ditu: Kontseiluak emandako eskumen betearazleak egikaritzea, Europar Batasuneko Zuzenbidea aplikatzen dela zaintzea eta Tratatuen arloan gomendioak egitea edo irizpenak ematea. Estatu kide bakoitzak komisario bana du.

es     Comisión Europea
fr     European Commission
en    Commission européenne

Europar Batasuneko Justizia Auzitegia
Sin. EBJA (4)

Europar Batasuneko zuzenbidea interpretatu eta aplikatzeko ardura duen Europar Batasuneko justizia-erakundea. Europar Batasuneko estatu bakoitzeko epaile bana du Justizia Auzitegiak, eta zortzi abokatu nagusiren eta idazkari baten laguntza du. Hiru modutara batu daiteke: saletan (hiru eta bost epaile), Sala Nagusian (hamahiru epaile), eta, estatutuak hala ezartzen duen kasuetan, osoko bilkuran (epaile guztiak). Lisboako Tratatua onartu aurretik, Europako Erkidegoetako Justizia Auzitegia izena zuen. Luxenburgon du egoitza.

es    Tribunal de Justicia de la Unión Europea; TJUE
fr    Cour de justice de l’Union européenne; CJUE
en   Court of Justice of the European Union; CJUE

Europako Banku Zentrala (4)
Sin. EBZ (4)

Europar Batasuneko diru-erakunde zentrala; Banku Zentralen Europako Sistemak definitutako diru-politika erkidea aplikatzea eta prezioen egonkortasuna mantentzea ditu helburu nagusitzat. Gobernu Kontseilua eta Batzorde Betearazlea dira bertako organo artezkariak. 1999an sortua, Frankfurten du egoitza.

es     Banco Central Europeo; BCE
fr     Banque centrale européenne; BCE
en    European Central Bank; ECB

Kontu Auzitegia

Fiskalizazioa, edo Batasunaren kontuen kontrola egiten du. Estatu kide bakoitzeko herritar banak osatzen dute Kontu Auzitegia eta kideek independentzia osoz betetzen dituzte beren eginkizunak, Batasunaren interes orokorraren alde.

es     Tribunal de Cuentas
fr     Court of Auditors
en    Cour des Comptes

Instituzioez gain, organo aholku-emaileak ere badira; Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren bertsio kontsolidatuaren 300-309 artikulu-bitartean daude jasota, eta hauek dira:

Europako Ekonomia eta Gizarte Komitea
Sin. EEGL (4)

Sektore ekonomiko eta sozialen interesak defendatzen dituzten 344 ordezkariz osatutako organo aholku-emailea. 1957an sortua, Bruselan du egoitza.

es      Comité Económico y Social Europeo; CESE
fr      Comité économique et social européen; CESE
en     European Economic and Social Committee; EESC

Eskualdeetako Komitea
Sin. EL (4)

Eskualdeetako eta toki-erakundeetako 344 ordezkariz osatutako organo aholku-emailea, hainbat arlotan kontsulta egin behar zaiona. 1992an sortua, Bruselan du egoitza.

es     Comité de las Regiones; CDR
fr     Comité des régions; CdR
en    Committee of the Regions; CoR

Europako Inbertsio Bankua (4)
Sin. EIB (4)

Europar Batasuneko finantza-erakunde nagusia, kohesio ekonomiko eta sozialaren bitartez Batasuneko lurraldean garapen orekatua bideratzea helburu duena. Ogasun-ministroek osatutako Gobernadoreen Kontseilua da organo nagusia. 1958an sortua, Luxenburgon du egoitza.

es     Banco Europeo de Inversiones; BEI
fr     Banque européenne d’investissement; BEI
en    European Investment Bank; EIB

Terminologia Batzordeak oraindik ez du Europako Tratatuen Hiztegia onartu, baina aipatu ditudan sarrera ia guztiak daude ikusgai Euskaltermen.

Nazioarteko kontuetan, honelakoak adierazteko erabiltzen da erakunde:

Maite Imaz Leunda

Euskaltzaindiaren hiztegiaren arabera, erakunde hitzak adiera hauek ditu:

1. iz. Estatuak edo nazioak, bere burua gobernatzeko edo egiteko funtsezkoenak bideratzeko eratzen dituen elkarte nagusietako bakoitza.

2.  iz. Gizartean egiteko bat betetzen duen elkarte egituratua.

Gaztelaniaz lau termino behintzat erabiltzen dira mota horretako antolaketa edo egitura adierazteko: institución, organismo, entidad eta ente.

Hona DRAEk nola dituen definizioak:

institución.

3. f. Organismo que desempeña una función de interés público, especialmente benéfico o docente.

4. f. Cada una de las organizaciones fundamentales de un Estado, nación o sociedad. Institución monárquica, del feudalismo.

7. f. pl. Órganos constitucionales del poder soberano en la nación.

organismo.

3. m. Conjunto de leyes, usos y costumbres por los que se rige un cuerpo o institución social.

4. m. Conjunto de oficinas, dependencias o empleos que forman un cuerpo o institución.

entidad.

1. f. Colectividad considerada como unidad. Especialmente, cualquier corporación, compañía, institución, etc., tomada como persona jurídica.

ente.

3.      m. entidad ( con personalidad jurídica, particularmente si se halla relacionada con el Estado). Ente público Radiotelevisión Española.

Euskaraz erakunde da gehien ikusten den forma.

Baina beti izaten dugu behar adinako zehaztasunez itzultzen ari ote garen, generikoegia den hitz bat erabiltzen ari ote garen zalantza, ez baitakigu gaztelaniaz institución, organismo, entidad eta ente zehatz-mehatz zer diren.

Eta bestelako ordainak ere ikus daitezke:

Gaztelaniaz ente, entidad eta organismo termino berezitu gisa erabiltzeko premia justifikatua ote dagoen ikusteko, legediak zer dioen begiratu behar dugu. Euskal Administrazio Publikoaren Lege Proiektuaren II. tituluan (33. artikuluan) ageri da Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoaren sailkapena. Eusko Jaurlaritzak ez zuen lege-proiektu hori Eusko Legebiltzarrera eraman, oposizioaren babesik ez zuelako, baina beste proposamen bat prestatzen ari da orain.

Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoa: administrazio orokorra

1. Administrazio Instituzionala.

1.1. Erakunde —edo organismo?— autonomoak (organismos autónomos)

1.2. Zuzenbide pribatuko erakunde publikoak (entes públicos de derecho privado)

2. Administrazio instrumentala edo erakunde instrumentalak (entes instrumentales)

2.1. Sozietate publikoak (sociedades públicas)

2.2. Fundazioak (fundaciones)

2.3. Partzuergoak (consorcios)

Ez dirudi euskarazko ordainak ematerakoan erakunde instrumentalek arazorik ematen dutenik; zalantza administrazio instituzionalari dagozkion terminoek eragiten dute. Lege-proiekturen sailkapen hori kontuan hartuta, banan-banan izendatu behar direnean, eta erreferentzia argikoak direnean, kasu bakoitzean dagokiona itzultzeko modua izango dugu; organismo autónomo erakunde autonomo eta ente público de derecho privado zuzenbide pribatuko erakunde publiko. Eta izen osoa azaldu beharrean organismo bakarrik ageri bada? edo ente bakarrik? Horrelakoetan euskaraz izen osoa eman beharko genuke, argi gera dadin zeri egiten dion erreferentzia (erreferentzia argikoa denean nolanahi ere).

Kontua da erreferentziak askotan ez direla argiak izaten. Sailkapenak ere ez dira uniformeak izaten administrazio batean eta bestean. Eta sailkapenak bat ez datozenez, abokatuek hiru forma modu generikoan eta erreferentzia argirik gabe erabiltzeko joera izaten dute maiz, badaezpada, ezer ez uzteko kanpoan. Adibidez:

Cualesquiera entes, organismos o entidades con personalidad jurídica propia, que hayan sido creados específicamente para satisfacer necesidades de interés general que no tengan carácter industrial o mercantil (…)

Zer egin horrelakoetan? Erakunde bakarrik erabili modu generikoan? Mimetismoz jokatu eta maileguak hartu, modu generikoan erabilita daudela jakin arren? Maileguak erabiltzekotan, zein? Hirurak? Hiztegi Batuak jasotzen dituenak (organismo eta entitate) bakarrik?

Maite Imaz Leunda

Publiko izatearen irizpidea; horixe da publikotasun-printzipioa edo publikotasunaren printzipioa. Horrela jaso da Erregistro zibilaren hiztegian. Oraindik Terminologia Batzordearen bedeinkapena jaso ez badu ere, Euskaltermen jasota ageri da, nahiz eta termino normalizatua edo gomendatua adierazten duen  zigilurik oraindik ez izan, hori Terminologia Batzordeak onartzen duenean ipiniko diote eta; gauzak ondo joanez gero, udan.

Euskaltzaindiaren hiztegian ageri da publikotasun hitzaren definizioa: publikoa denaren nolakotasuna.

Baina lege-testuetan begiratuz gero, bestelako ordaina ikusten da. Toki-araubidearen oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legearen itzulpenean publizitate-printzipio erabili zen; baita Herri Administrazioen Kontratuen Legeari buruzko testu bategina onartzen duen 2000ko ekainaren 16ko 2/2000 Legegintzako Errege Dekretuan, Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren apirilaren 12ko 7/2007 Legean, Sektore Publikoko Kontratuen Legearen testu bategina onartzen duen azaroaren 14ko 3/2011 Legegintzako Errege Dekretuan eta beste hainbatetan ere.

Publizitate hitza ere jasota dago Euskaltzaindiaren hiztegian: gertakari edo produktu berri baten zabalkundea egiteko bitartekoan multzoa: merkataritza helburuak direla medio, jendearen gogoa erakartzeko antzea edo teknika.

Administrazioaz ari garela, badirudi egokiagoa dela lehenengo definizioa, bigarrena baino. Euskaltzaindiaren webgunean ikus daitekeenez, lantaldeak besterik gabe onartu zuen publizitate sartzea 1993ko uztailaren 29an, eta geroxeago, 1996ko maiatzaren 29an, publikotasun.

Gaztelaniaz da polisemikoa publicidad:

Gaztelaniazko hitz polisemikoek sarri buruhausteak ematen dizkigute itzultzerakoan, zein adierari buruzkoa den pentsatu eta erabaki beharra baitakar. Ez dirudi, ordea, kasu honetan erabakitzea zaila denik, Administrazioaren xedea ez baita gertakari edo produktu baten berri emanez jendearen gogoa erakartzea, publikoa denaren nolakotasuna bermatzea baizik.

Maite Imaz Leunda

Nola esaten da euskaraz menu desplegable, informatikaren arloan? Botoi bati sakatzean zabaltzen den hori?

Kataluniako Terminologia Zentroaren (Termcat) datu-base terminologikoan (Cercaterm) definizioa aurkitu dugu:

Baita Frantsesaren Quebeceko Bulegoaren (Office québécois de la langue française) hiztegi terminologikoan (Le grand dictionnaire terminologique – GDT) ere:

Erregistratuta dauzkagun kontsultetan ikusi dugunez, menu zabalgarri erantzun genion galdera horri berari 2000. urtean. Google-era joz gero, erabiltzen den terminoa dela ikusi dugu. Baina beste termino bat ere badabil eta jasota dago Euskaltermen, 2003ko datarekin: goitibeherako menua. Eta hori ere erabiltzen den terminoa dela ikus daiteke Google-en galdetuta.

Baina, goitibeherako hitzaren osaera zalantzazko dela iruditu zaigu; goitik beherako menua behar lukeela uste dugu, goitibehera ez baita goitik beheraren sinonimoa, ibilgailu-mota edo jostailu bat baizik: nire gazte garaitan, auzoko festetan antolatutako txapelketetan ikusten nuen tramankulua.

Forma egokia goitik beherako menua dela iruditzen zaigu; erabili ere erabiltzen da, Google-en bilaketa eginda ikusten denez.

Nolanahi ere, guk orain dela 15 urte egin genuen proposamenari eustea erabaki dugu, egokia delako, zabaldua dagoelako eta egokia iruditu zaigun beste forma baino laburragoa delako.