Xabier Aristegieta Okiñena
Iritsiko al gara inoiz euskaraz “indirecto” eta “transversal”en arteko bereizketa argi adieraztera?
Euskaraz gehienetan hitz bera erabiltzen baitugu, oraindik ere, aski ezberdinak diren bi kontzeptu horiek itzultzeko: “zeharkako”. Euskaltermen bilatu besterik ez dugu egin behar, horretaz konturatzeko.
Eta gero, komeriak, bi esanahi horiek a priori posible direnean. Adibidez:
- Prostituzioa da programa horretan zeharkako moduan jorratzen den esparruetako bat.
Ez da argi gelditzen zer esan nahi ote zaigun: programa horretan prostituzioaren gaia ez dela zuzenean jorratzen, ala “transbertsalki” jorratzen dela, DRAEk transversal hitzari ematen dion bosgarren adierarekin; hots, honekin:
- 5. adj. Que atañe a distintos ámbitos o disciplinas en lugar de a un problema concreto. Estudio transversal.
Elhuyar Hiztegiak “transbertsal”i ateak ireki dizkio, eta horrela, “akordio transbertsalak” jasotzen du adibide batean.
Zehazki Hiztegiak “trebeseko” ere aipatzen du, baina adibideetan jaso gabe.
Euskaraz aukera-mordo bat ikusten dut aipaturiko adibiderako, “zeharkako” hitza indirectorako gordeta transversal itzultzeko:
- “Zeharkako”rekin sortzen zaigun problema ez zaigu “zeharkatu” aditzarekin agertzen. Horrenbestez, “zeharkako moduan”en ordez, “modu zeharkatzailean” eman liteke. Ez larritu: aukera soil bati buruz ari naiz; ez naiz bete-betean proposatzen ari.
- “Trabeska/trebeska jorratu” (Hiztegi Batuan “trabeskatu” eta “trebeska” agertzen dira; ez, ordea, “trabeska” eta “trebeskatu”).
- “Modu gurutzatzailean” (ingelesezko cross-sectionalen bidetik).
- Euskarazko itxura jatorragoa duen beste modu bat, baina aldi berean DRAEko adiera horri bapo egokitzen zaiona: “lagunarteko” eta “nazioarteko” bezalakoen bidetik, “arlo” hitza (adibidez) aukeratuta, “arloarteko” erabili. Eta, horrela,
- Prostituzioa da programa horretan arloartekotasunez jorratzen den esparruetako bat.
Zuzentzaile ortografikoak setati azpimarratzen dit gorriz hizñoa.
Halere, zer nolako plazerra, esanahi-lausotasunak uxatzea.