Irantzu Epelde Zendoia
Montmartreko bohemio biziera azaltzen duen kanta, nere itzulpen librean.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=srycXxPWb6I&w=420&h=315]
Je vous parle d’un temps Garai hartako kontuak
que les moins de vingt ans hogei urtetik beherakoek
ne peuvent pas connaître, ezin ezagutu,
Montmartre en ce temps-là Montmartren garai hartan
accrochait ses lilas lilak zintzilik han-hemen
jusque sous nos fenêtres. gure leiho azpietaraino dilindan.
Et si l’humble garni Eta gure estudio moduko gela arlote hartan
qui nous servait de nid gure habian
ne payait pas de mine gela itxura-txar hartan
c’est là qu’ont s’est connu hantxe ezagutu genuen elkar
moi qui criait famine ni, goseak amorratzen
et toi qui posais nue. eta zu, biluzik paraturik.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
ça voulait dire “on est heureux”. horrek esan nahi zuen zoriontsu ginela.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
Nous ne mangions qu’un jour sur deux. Bi egunetik behin bakarrik jaten genuen.
Dans les cafés voisins Inguruko kafetegietan
nous étions quelques-uns gutarteko zenbaitek
qui attendions la gloire ospea genuen amets
et bien que miséreux eta guztiz behartsu baginen ere
avec le ventre creux urdaila huts-hutsik bagenuen ere
nous ne cessions d’y croire. beti uste izan genuen noizbait etorriko zitzaigula ospe hori.
Et quand quelque bistrot Eta tabernaren batek
contre un bon repas chaud jateko beroren baten truke
nous prenait une toile, margolanen bat edo beste hartzen zigunean,
nous récitions de vers bertsoak errezitatzen genituen
groupés autour du poêle, berogailuaren inguruan piloan,
en oubliant l’hiver. negua ahaztu ere egiten genuela.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
ça voulait dire “tu es jolie”. horrek esan nahi zuen ederra zinela.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
et nous avions tous du génie eta talentua genuen denok.
Souvent il m’arrivait Askotan gertatzen zitzaidan
devant mon chevalet pintatzeko astoaren aurrean
de passer des nuits blanches, burua hutsik pasatzea gauak,
retouchant le dessin marrazkiari ukituak egiten
de la ligne d’un sein, oraintxe bular baten soslaian,
du galbe, d’une hanche. oraintxe aldaka baten inguruan.
Et ce n’est qu’au matin Eta hurrengo goiza arte ez ginen jarri ere egiten
qu’on s’asseyait enfin azkenean, biharamunean, kafesne krematsu baten aurrean
devant un café-crème neka-neka jartzen ginen arte
épuisés mais ravis leher eginak, baina zoriontsu
fallait-il que l’on s’aime elkar maitatu beharra genuen
et qu’on aime la vie. eta bizia maitatu beharra.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
ça voulait dire “on a vingt ans”. horrek esan nahi zuen hogei urte genituela.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
Et nous vivions de l’air du temps. hutsaren hurrengoarekin bizi ginen.
Quand au hassard des jours Denboraren buruan
je m’en vais faire un tour orduko helbide zaharrera
à mon ancienne adresse itzuli bat egitera joan,
je ne reconnais plus eta ez ditut ezagutu ere egin
ni les murs, ni les rues qui ont vu ma jeunesse. nere gaztaroa joaten ikusi zuten murruak, kaleak.
En haut d’un escalier Eskailera baten goienean
je cherche l’atelier orduko lantegiaren bila nabil
dont plus rien ne subsiste. orain ez da hartatik deus gelditzen.
Dans son nouveau décor, Itxura-berrituta,
Montmartre semble triste triste ageri da Montmartre
et les lilas sont morts. eta alferrik galdu dira lilak.
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
on était jeunes, on était fous. gazteak ginen, zoratuta geunden
La bohème, la bohème La bohème, la bohème
ça ne veut plus rien dire de tout horrek ez du ezertxo ere esan nahi orain.
***
Gaztelaniazko itzulpen bat, sarean:
LA BOHÈME CON SU LETRA TRADUCIDA AL CASTELLANO
Aupa, Irantzu
Dantza librerako gonbita egin diguzu Montmartretik. Eskerrik asko.
Hona nirea, balts loturako, agian “kantagarri”.
La bohème
Garaia –diot nik–
gaztea izanik
ezin dena ezagun,
Montmartren orduan
liliak dilindan,
leihoperaino lagun.
Apal-horni gela
gure habi zela,
batere ez deigarri,
han ginen ezagut:
ni, gose hilgarri;
zu, biluz pose zut.
La bohème, la bohème
erran nahiz “uros zana”.
La bohème, la bohème
nahiz egun biz bat izan jana.
Kafe hurbiletan
gure ametsetan
ospea igurika;
miseri ergela,
nahiz hutsik sabela
fedeari eutsita.
Ostatuak edo
truk apairu bero
hartuz gero ohiala,
gu ginen poeta
bilduz labe alha,
negua ahantzita.
La bohème, la bohème
erran nahiz “eder zara”.
La bohème, la bohème
denok antzez bete, hara.
Maiz niri jazoa,
aurrean astoa
ohera gabe gaua,
hunkitze egiten
bular marra baten,
hanka orraze laua.
Ta goiza ageri,
azkenik eseri
laguntzat kafe krema;
kontent, nahiz akitu,
guk behar maitatu
elkar, bizi-dema.
La bohème, la bohème
erran nahiz “hogoi urtez”.
La bohème, la bohème
bizi ginen, huts bertutez.
Egunen zorian
jinik itzulian
helbidera orduko,
ezin ezagutu
karrika, kale estu,
gaztaro lekuko.
Eskailera gainka
estudio xerka
deusik ez, ni urduri.
Apain ta berritu,
Montmartrek iduri
triste, lili-mortu.
La bohème, la bohème
ginen gazte, ginen ero.
La bohème, la bohème
erran nahiz, ja, deus ez, zero.
Ederra! Eskerrik asko Joxe Mari!!
Ohar txiki-txiki bat:
Bosgarren ahapaldian, ohiala > oihala. Eta Zehazki-n:
lienzo
1 m (tela para pintar) oihal. [fr toile, ing. canvas]
2 (cuadro) margolan: lienzos de Murillo, Murilloren margolanak.
Hemen bohemioen margolanak ez ote?
Zuri mila esker, Irantzu, dantzarako “tentamendua” paratzeagatik.
Jakina, barkatu, “oihal” behar du.
“toile”, berriz, “margolan” adieran ulertu dut nik ere.
Begira nola dakarren NOLA ERRAN frantses-euskara hiztegiak, hitzaren hirugarren adieran:
toile
c) = tableau margolan
une toile de maître
maisu baten margolana
Bide batez, hiztegi horren laguntza oso baliagarri gertatu zait –ezinbesteko ere esango nuke– nire dantza saiakeran; ez dakit, ordea, ondo erabiltzen asmatu dudan, frantsesa eta ipar euskarak behar bezain ongi jakin gabe.
Hona gaurko bi aletxo, iturri beretik:
tentation
tentamendu (BL) – tentaldi – tentazio
[poser] paratu
poser
a) = placer
+ objet ezarri – jarri – pausatu (BL) – ipini (MD) ()
poser qch sur une table/par terre
zerbait mahai gainean/lurrean pausatu
aupa gazteak eta aupa “gutxiago gazteak”,
gure baltsak –baume au coeur bihotz goxagarri–
sasoi, trenpu eta mitxa guzietarako erritmoak baititu
elge, pentze eta larre “noranahiko nahietan”.
Ondo-ondo bizi,
Joxe Mari