Maialen Berasategi Catalán
Arte plastikoen erakusketa zenbaiten katalogoek piztu didate gogoa eta beharra gaurko gai hau pantailaratzeko, eta, ziur asko, literatura edo bestelako testu maiz abstraktuak euskaratzea egokitu zaion edo hautatu duen edonori ere egingo zaio ezaguna kontu hau.
Egia esan, luze aritu gintezke arte plastikoetako sortzaileek eta horien lagunek erakusketetarako idazten dituzten testuei buruz, bai eta idazki horiek –artelanak berak ikusi gabe– itzultzeari buruz ere, baina, oraingoz, halakoetan sarri aurkitutako hizkuntz arazo bat besterik ez dut plazaratuko: objekturik gabe utzitako aditz iragankor edo adizurtz gaixoena, hain zuzen.
Hona hemen adibide batzuk, gaztelaniazkoak:
- “La selva indica”
- “Las tres dimensiones de la madera casi mojan”
- “Lleno de colores que escupen”
- “Sus pinceladas personalizan, concretan e individualizan”
Zer egin halakoetan? Zurztasunari eutsi eta bere hartan itzultzen saiatu? “Oihanak adierazi egiten du”? Jarritako adibide horietan, esaterako, zer baten ezaugarriak adierazteko erabili dira objekturik gabeko aditzak, eta, horregatik, beste aukera bat da transposizioaz baliatu eta kategoria gramatikala aldatzea, funtzio berbera duten hitzak erabilita: “Oihana adierazle da”, adibidez. Beste zenbaitetan, euskarazko aditz batzuek esanahia osatzeko izaten duten objektu hori ere oso izan daiteke erabilgarria. Hor goiko hirugarren esaldiaren ordaina, esate baterako, “Tu egiten duten kolorez betea” izan liteke; horrela, ezkutuan edo, behintzat, disimuluan geratzen da zurztasun bitxi samar hori.
Itzulpengintzan, beste esparru askotan bezalaxe, bi korapilo modu berean askatzerik ez baitago, zeinek bere askabidetxoa izango du noski; baina zer iritzi duzue? Bestelako irtenbiderik bai –interbiderik behar baldin bada–?