Koro Garmendia Iartza
On Kixoteren frantses itzulpen bat izan dut eskuartean, eta gogoetarako bidea eman dit. Gaztelaniaz hain ospetsua dugun idazlana nola izan da eskainia mugaren beste aldean?
Esaterako, lehen hitz gogoangarri haiek…
«En un lugar de la Mancha, de cuyo nombre no quiero acordarme, no ha mucho tiempo que vivía un hidalgo de los de lanza en astillero adarga antigua, rocín flaco y galgo corredor».
…Nola emanak ote frantsesez? Bada, aurren-aurreneko edizioan, bederen, honela:
«En vn lieu de la Manche, du nom duquel ie ne me veux fouuenir, n’y a pas long temps qu’il y demeuroit vn Gentil-homme de ceux qui ont la lance au raftelier, vne targe antique, vn rouffin maigre & vn leurier bon courcur». (sic)
Aspaldi argitaratu zuten obra Frantzian; duela laurehun urte, zehatz-mehatz! Iragan horretan kokatu nahi izan dut nire burua, halako lan eskergaren gaineko ardura hartu zuen itzultzaile haren ondoan… Jabetzen ote gara eginkizunaren dimentsioez? Gaur egun ere ikaragarrizko erronka genukeena, nola kalifikatu ordu hartako hizkuntzalarien testuinguruan?
Zehazki, César Oudin itzultzaileak jaso zuen frantsesez, aurrenekoz, Cervantesen maisulana. Lehen zatia, zehazkiago esanda. L’ingenieux Don Quixote de la Manche izenburupean. Espainiera Frantzian ezagutarazteko lan handia egina zuen Oudinek ordurako. Urte batzuk lehenago, 1597an, Grammaire et observations de la Langue Espagnolle recueillies et mises en François idatzi zuen, eta 1611n, gainera, Cervantesen La Galatea ere itzulia zuen frantsesera.
Jakingarria: nahiz eta On Kixoteren itzulpen hark arrakasta handia izan, eta Oudin bigarren zatia frantseseratzeko prest zegoen arren, François de Rosset idazleak egin zuen jarraipena zenaren itzulpena.
A zer garaiak haiek! Aukerarik bagenu sikiera egun bat haien ondoan emateko, denboran atzera joanda! Zerbait ikasiko genuke, ezta?