Riesgo/peligro

Maite Imaz

IVAPeko Itzultzaileen Zerbitzu Ofizialeko Terminologia Atalean riesgo eta peligro-ren ordainak euskaraz emateko eskatu zigutenean, hasieran ez genuen alderik ikusi bataren eta bestearen artean. RAEren hiztegian begiratuta, lehenengo adieran  behintzat sinonimotzat joko genituzke estuasun handirik gabe:

riesgo.
(Del it. risico o rischio, y este del ár. clás. rizq, lo que depara la providencia).
1. m. Contingencia o proximidad de un daño.
2. m. Cada una de las contingencias que pueden ser objeto de un contrato de seguro.
peligro.
(Del lat. pericŭlum).
1. m. Riesgo o contingencia inminente de que suceda algún mal.
2. m. Lugar, paso, obstáculo o situación en que aumenta la inminencia del daño.

Euskaltermen kontsulta eginda, Terminologia Batzordeak  onartutako hiztegietan ere sinonimotzat jotzen direla ikusi genuen:

– Merkataritza > Merkataritzako fraseologia eta errotulazioa
eu        Su-arriskua (4)
es        Peligro de incendio
Riesgo de incendio
fr         Danger d’incendie
[Errotuluen Hiztegia] [2009]

Edo gaztelaniaz definizio berbera ez izan arren, euskaraz ordain bakarrarekin ematen direla:

– Ingurumena
eu       arrisku (4)
Definizioa
Ezbeharra edo kaltea dakarren zerbait gertatzeko probabilitatea.
es        riesgo
fr         risque
en       hazard
risk
[Ingurumen hiztegi entziklopedikoa] [2009]

– Ingurumena
eu       arrisku (4)
Definizioa
Pertsonen osasun nahiz biziari, ondasunei edo eraikin, lurzoru zein ingurumenari eraso edo kaltea gerta dakiekeen egoera.
es        peligro
fr         danger
en       danger
[Ingurumen hiztegi entziklopedikoa] [2009]

Terminologia Batzordeak 2012an onartutako Laneko Segurtasunaren Hiztegian. riesgo eta peligroso jaso dira (peligro ez) eta euskarazko ordainetan arrisku eta arriskutsu eman dira.

arrisku arin arrisku erlazionatu arrisku larri eta berehalako arrisku neurritsu arrisku onargarri arrisku onartezin arrisku-identifikazio arrisku-probabilitate arriskuaren intentsitate arrisku-zenbatespen laneko arrisku arriskua detektatze arriskuaren analisi arriskuaren lokalizazio lan-arriskuen prebentzio laneko arriskuen ebaluazio

riesgo trivial riesgo asociado riesgo importante e inminente riesgo moderado riesgo tolerable; riesgo aceptable riesgo intolerable; riesgo no tolerable identificación de riesgos probabilidad de riesgo severidad del riesgo; intensidad del riesgo estimación del riesgo riesgo laboral; riesgo profesional detección del riesgo análisis del riesgo localización del riesgo prevención de riesgos laborales evaluación de riesgos laborales

hondakin arriskutsu gai arriskutsuen garraio substantzia arriskutsu substantzia arriskutsu baten kontzentrazio substantzia arriskutsuekiko esposizio-denbora eremu arriskutsu substantzia arriskutsuen etiketatze

residuo peligroso transporte de mercancías peligrosas sustancia peligrosa; materia peligrosa concentración de una sustancia peligrosa tiempo de exposición a una sustancia peligrosa zona peligrosa etiquetado de sustancias peligrosas

Gaztelaniatik euskararako hiztegietan begiratuz gero arrisku eta peril ageri zaizkigu beti; peril hitzak badu, hala ere, hitz zaharkituaren oharra Euskaltzaindiaren hiztegi batuan:

peril iz. Zah. ‘arriskua’

Azkenean, Osalan-Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundearen argitalpen batean aurkitu genuen konponbidea. Bertan ikusi ahal izan genuen kontzeptu bakoitzari ezarri zioten definizioa zein zen, eta euskarazko ordainak ere emanda zeudela jakin genuen:

riesgo = arrisku
peligro=  arriskubide

https://www6.euskadi.net/s94-osa0017/es/contenidos/libro/gestion_200815/es_200815/curso_basico.html

PELIGRO: es una fuente de posible lesion o dano para la salud.
Se entenderan como procesos, actividades, operaciones, equipos o productos “potencialmente peligrosos” aquellos que, en ausencia de medidas preventivas especificas, originen riesgos para la seguridad y la salud de los trabajadores y trabajadoras que los desarrollan o utilizan.
Las correas de transmision, al descubierto, de un compresor son un peligro porque pueden originar un atrapamiento.

RIESGO LABORAL: Combinacion de la frecuencia o probabilidad que puedan derivarse de la materializacion de un peligro. El concepto de riesgo siempre tiene dos elementos: la frecuencia con la que se materializa el riesgo y las consecuencias que de el pueden derivarse.
EJEMPLO: Las correas citadas, implican riesgo para quien tenga que trabajar con dicho compresor. El peligro que genera el riesgo considerado en esta definicion:

– Puede estar permanentemente presente durante el uso previsto de la maquina (elementos moviles peligrosos en movimiento, arco electrico durante una operacion de soldadura, etc.), o bien;
– Puede aparecer de forma imprevista (puesta en marcha inesperada/intempestiva, etc.)

http://www.osalan.euskadi.net/s94-osa0181/eu/contenidos/libro/gestion_200435/eu_200435/laneko_arriskuen.html

ARRISKUBIDEA: lesioak edo osasunerako kalteak sor ditzakeen iturria.
Berariazko prebentzioko neurririk gabe lanean diharduten langileen segurtasunerako edo osasunerako arriskuak sortzen dituzten prozesuak, jarduerak, eragiketak, ekipoak edo produktuak “Arriskutsuak izan daitezkeen” prozesuak, jarduerak, eragiketak, ekipoak edo produktuak direla esango dugu.
Estali gabeko konpresoreko transmisio-uhalak arriskubidea dira, zeren langilea harrapatzeko arriskua eragin baitezakete.

LAN-ARRISKUA: arriskubidea gauzatzearen ondoriozko maiztasunaren eta aukeraren konbinazioa da. Arriskuaren kontzeptuak bi elementu dauzka: arriskua zein maiztasunez gauzatzen den eta arriskuaren ondorioak.
ADIBIDEZ: lehen aipatutako uhalak arriskutsuak dira konpresore harekin lan egin behar duenarentzat. Definizio honetan azaldutako arriskubideak sortzen duen arriskua:
—iraunkorra izan daiteke, makina aurreikusitako eran erabiltzen denean (mugitzen ari diren elementu mugikor arriskutsuak, soldatzen denean arku elektrikoa sortzea, etab.)
—edota ustekabekoak izan daitezke (ustekabean edo behar ez denean abiatzea, etab.).

Horrenbestez, testu espezializatu batean egindako definizioak zirenez, euskarazko ordainak ere emanda zituztenez, eta gainera, definizioak kontuan hartuta, modu egokian emandakoak iruditu zitzaizkigunez, horixe izan zen gure proposamena.