Oskar Arana Ibabe
Zergatik bihurtzen ditugu testuak ingelesetik euskarara, euskaraz irakurtzeko gauza diren irakurle asko eta asko ingelesez ere gauza izanik, eta etorkizunean are eta gehiago izango direlarik ingelesez irakurtzeko gauza izango diren euskaldunak?
Bruce Springsteenen kanta hau, esaterako, zertarako euskaratu, hain ingeles soilean idatzita egonik…?
Edo, gaztelaniazko hainbat eta hainbat testu, zertarako euskarara itzuli?
Galdera horren erantzuna eta beste honena, “Zertarako bizirik eutsi euskarari?”, bat bera dira, nire ustez.
Hala, gogoak eman ahala beste hizkuntzetako testuak euskaratuz, zabaldu egiten dugu euskararen eremua.
Munduko plazan zer ikusi, zer gogoko izan, zer ekarri nahi izan euskarara plaza horretan beste hizkuntzetan entzundakoetatik, huraxe ekarri neure buruari euskaraz entzunaraztearren “nagusiaren” kantaren hitzak; noizbait adiskideren bati adore eman behar badiot, hitz hauek berak esatearren, bertso egokirik ezagutu ez-eta, beste norbaiten adorezko hitzak entzunaraztearren, premia dagoenean.
“Nagusiaren” sentimendua, indarra, bihotz sendo tolesik gabea, euskaraz ere hautemateko.
Bruce eta euskara elkarren ondoan ikusteko, ingelesa eta euskara elkarren ondoan entzuteko, handietan handiena, eta txikietan txikienetakoa, biak norbaiten bihotz abailduari bero eman nahian, suspertu nahian.
Asteon Ruperren Azukre koxkorrak entzutean gogoratu naiz euskaraz entzun nituen lehenbizikoetako rock kantak entzutean sentitutako zirraraz, Itoitzen Ezekielen prophezia edo Errobiren Kanpo kantak entzun eta euskaraz halakorik egin zitekeenik ere ezin sinetsita.
Igaro da lilura hura, hasierako lilura hura. Orain, atea irekiago dute kanpoko sortzaileek eta haien lanek, eta geureganatu dugu, ikasi dugu ingeles apur bat ere, kanpoan ibiltzeko, etxera kanpotik datorkiguna inork itzuli beharrik gabe ulertzeko. Baina, euskarara ere ekarri nahi, hala ere. Gure hitzekin hori nola esango genukeen jakin nahi, hala ere. Eta, gure hitzekin esanik, euskaldunen bati esan nahiko genizkiokeela sentitu, hala ere. Brucek esaten dituenak, soilak izanagatik, bihotzetik esanak direlako, eta haren hitzetan eta kantetan, batzuetan, guretzat ere esperantza, zirrara, poza, samina edo zeinahi sentimendu kausituko dugulakoan, argi izpiren bat, baliagarri, nork bere baitarako gordetzeko edo baten batekin edo baten batzuekin konpartitzeko. Eta, hala, euskara muga ez, sare bihurtu, hangoak eta hemengoak geureganatzeko.
Horrexegatik itzultzen dugu ingelesetik euskarara, edo gaztelaniatik euskarara.
Hona hemen kanta hori:
Irakurri baino lehen entzun nahi izanez gero:
Eta, euskaratuta:
| Land of hope and dreams (Bruce Springsteen) | Itxaropenaren eta ametsen lurraldea (Bruce Springsteen) |
| Grab your ticket and your suitcase Thunder’s rollin’ down this track Well, you don’t know where you’re goin’ now But you know you won’t be back Well, darlin’ if you’re weary Lay your head upon my chest We’ll take what we can carry Yeah, and we’ll leave the rest Big wheels roll through fields Where sunlight streams Meet me in a land of hope and dreams Well, I will provide for you And I’ll stand by your side You’ll need a good companion now For this part of the ride Leave behind your sorrows Let this day be the last Tomorrow there’ll be sunshine And all this darkness past Big wheels roll through fields Where sunlight streams Oh meet me in a land of hope and dreams This train… Carries saints and sinners This train… Carries losers and winners This train… Carries whores and gamblers This train… Carries lost souls I said this train… Dreams will not be thwarted This train… Faith will be rewarded |
Hartu zure txartela eta zure puskak, trumoia dator trenbide honen gainean. Ez dakizu nora zoazen, Badakizu, ordea, ez zarela itzuliko; eta, laztana, nekatuta bazaude, pausatu zure burua nire bularrean. Aldean eraman ahal duguna hartu, eta utzi gainerakoa. Gurpil tzarrak soroetan, eguzkia zurrustan haien gainera. Elkar gaitezen itxaropenaren eta ametsen lurraldean. Bai, zure kargu hartuko dut, eta zure ondoan izango naiz, lagun ona beharko duzu orain, bidaiaren zati honetarako; Utzi atzean samin-egunak, izan dadila hau azkena, bihar ere argituko du eguna, eta iluntasun hau guztia joanik izango da. Gurpil tzarrak soroetan, eguzkia zurrustan haien gainera. Ai, elkar gaitezen itxaropenaren eta ametsen lurraldean. Tren honek… santuak eta bekatariak daramatza, Tren honek… irabazleak eta galtzaileak daramatza, Tren honek… putak eta jokulariak daramatza, Tren honek… arima herratuak daramatza, Tren hau, bai… ametsak ez dira zapuztuak izango, Tren hau… fedeak saria izango du. |
Eta, ondoren, kantaren euskarazko bertsio bat egin, hitzak musikaren moldera sarturik, baina bai eginkizun zaila hori, itzulpenaz haragokoa, segur.